مجله علمی

ساتنا (سامانه تسویه ناخالص آنی) یک سیستم پرداخت الکترونیکی در ایران است که توسط بانک مرکزی برای انتقال وجه بین‌بانکی با مبالغ بالا و به‌صورت آنی طراحی شده است. این سامانه برای تسویه تراکنش‌های کلان و فوری بین بانک‌ها یا مشتریان آنها استفاده می‌شود و امکان انتقال مبالغ بدون محدودیت سقف را در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم می‌کند. ساتنا به‌ویژه برای پرداخت‌های تجاری، خریدهای عمده، تسویه حساب‌های بین‌سازمانی یا پرداخت‌های اضطراری کاربرد دارد.

ساتنا به‌صورت یک سیستم تسویه ناخالص (Gross Settlement) عمل می‌کند، به این معنا که هر تراکنش به‌صورت جداگانه و بدون تجمیع با سایر تراکنش‌ها پردازش می‌شود. این سیستم مستقیماً به حساب‌های بانکی متصل است و انتقال وجه از حساب مبدأ به حساب مقصد در همان لحظه انجام می‌شود، مشروط بر اینکه حساب مبدأ موجودی کافی داشته باشد. برخلاف سامانه پایا که تسویه‌ها را به‌صورت دوره‌ای انجام می‌دهد، ساتنا تراکنش‌ها را به‌صورت آنی و در لحظه تسویه می‌کند.

چرخه پرداخت ساتنا چگونه است:

1. ثبت درخواست: مشتری (فرد یا سازمان) از طریق بانک خود (به‌صورت حضوری، آنلاین یا اپلیکیشن) درخواست انتقال وجه را ثبت می‌کند. اطلاعات موردنیاز شامل شماره حساب مقصد، کد شبا، مبلغ و توضیحات تراکنش است.
2. بررسی و تأیید: بانک مبدأ موجودی حساب را بررسی کرده و در صورت کافی بودن موجودی، تراکنش را تأیید می‌کند.
3. ارسال به سامانه ساتنا: درخواست به سرور مرکزی ساتنا در بانک مرکزی ارسال می‌شود.
4. تسویه آنی: سامانه ساتنا تراکنش را پردازش کرده و وجه را به‌صورت مستقیم به حساب مقصد در بانک دیگر منتقل می‌کند.
5. تأیید نهایی: بانک مقصد دریافت وجه را تأیید کرده و پیام موفقیت تراکنش به بانک مبدأ و مشتری ارسال می‌شود.

این مراحل معمولاً در چند دقیقه انجام می‌شود، اما ممکن است بسته به بانک و ساعات کاری (معمولاً ۸ صبح تا ۵ عصر در روزهای کاری) کمی متفاوت باشد. ساتنا به دلیل سرعت بالا و امنیت زیاد، یکی از ابزارهای کلیدی در نظام بانکی کشور محسوب می‌شود.