مجله علمی

سامانه پایا (پایاپای الکترونیک) یکی از سیستم‌های انتقال وجه بین‌بانکی در ایران است که توسط بانک مرکزی طراحی و راه‌اندازی شده است. این سامانه برای پردازش و تسویه تراکنش‌های انبوه و غیرفوری با سقف انتقال تا 100 میلیون تومان به‌صورت الکترونیکی و با استفاده از شماره شبا عمل می‌کند. پایا به‌عنوان جایگزینی برای روش‌های سنتی انتقال وجه، امکان انجام پرداخت‌های متعدد و خودکار را فراهم کرده و برای مواردی مانند پرداخت حقوق، سود سهام، اجاره‌بها، اقساط و قبوض مناسب است.

عملکرد پایا چگونه است

سامانه پایا شامل دو زیرسامانه اصلی است:

1. واریز مستقیم (وم): در این حالت، صاحب حساب به بانک اجازه می‌دهد تا در زمان‌های مشخص، مبالغی را از حساب او برداشت کرده و به حساب‌های دیگر منتقل کند. این روش برای پرداخت‌های دوره‌ای مانند حقوق کارمندان یا سود سهام استفاده می‌شود.
2. برداشت مستقیم (بم): این امکان به بانک اجازه می‌دهد تا مبالغی را از حساب‌های دیگر برداشت کرده و به حساب مشتری واریز کند، مانند پرداخت قبوض یا اقساط وام.

انتقال وجه در پایا به‌صورت آنی انجام نمی‌شود و در چرخه‌های زمانی مشخص پردازش می‌شود. این سامانه با امنیت بالا و کارمزد پایین (یک صدم درصد مبلغ تراکنش، حداقل 200 تومان و حداکثر 2500 تومان) گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای انتقال وجه است. همچنین، امکان لغو حواله‌های غیراتوماتیک پس از صدور دستور پرداخت وجود ندارد، اما حواله‌های اتوماتیک تا قبل از تاریخ سررسید قابل اصلاح یا لغو هستند.

چرخه پرداخت سامانه پایا به چه صورت است؟

انتقال وجه در سامانه پایا در روزهای کاری (شنبه تا پنج‌شنبه) در چهار چرخه زمانی انجام می‌شود:

• چرخه اول: حدود ساعت 03:45 صبح
• چرخه دوم: حدود ساعت 10:45 صبح
• چرخه سوم: حدود ساعت 14:45 ظهر
• چرخه چهارم: حدود ساعت 18:45 عصر (تسویه بین 19:15 تا 19:45) در روزهای تعطیل، تنها یک چرخه در ساعت 13:45 پردازش می‌شود، اما واریز وجه به اولین روز کاری بعد موکول می‌شود. برای پردازش حواله، باید حداقل 45 دقیقه قبل از شروع چرخه، درخواست ثبت شود.

اگر درخواست پس از ساعات کاری بانک‌ها ثبت شود، انتقال به اولین چرخه روز کاری بعد منتقل می‌شود. این ویژگی پایا را برای تراکنش‌های غیرفوری مناسب می‌کند، برخلاف سامانه ساتنا که برای انتقال آنی طراحی شده است.